تحليلی از علم دينی از منظر آيت‌الله علامه مصباح يزدی (ره)

• به گزارش دبیرخانه همایش یکی از مقالاتی که مراحل پذیرش و چاپ را طی کرده است مقاله ای با عنوان « تحليلي از علم ديني از منظر آيت‌الله علامه مصباح يزدي (ره)» است.

«تحليلي از علم دينی از منظر آيت‌الله علامه مصباح يزدی (ره)»، معرفت فرهنگي اجتماعی، س13، ش1، پياپی 49، زمستان 1400، ص77ـ92.

محمد فولادي‌وندا

سنا خلف حياوي

چکيده

اين پژوهش با رويكرد نظری و تحليلی، به بررسی و تحليل علم دينی از منظر علامه مصباح يزدي و پاسخ به اين پرسش می‌پردازد كه در منظر ايشان، علم دينی به‌شيوة استنباطی است يا تأسيسی؟ رويكرد تأسيسی،‌ اصالت را به معارف و آموزه‌های نقلی و پشتوانه‌های متافيزيكی مي‌دهد كه توجه جدی به مبانی و جهان‌بينی اسلامی در آن ضروری است. يافته‌های پژوهش حكايت از اين دارد كه از منظر آيت‌الله مصباح،‌ علم دينی علمي است كه داده‌های آن مخالف نص قرآن و روايات قطعی نباشد؛ علمي كه در آنها نظرياتی مبنا قرار داده شود كه مورد تأييد دين بوده يا دست‌كم دين آنها را نفی نكرده باشد. ازاين‌رو ‌علم در مقام توصيفِ صرف، دينی و غيردينی ندارد و در مقام توصيه و دستورالعمل نيز می تواند دينی و غيردينی باشد؛ اما از دايرة علم خارج است. در ديدگاه ايشان، علمي دينی است كه مبانی آن دينی باشد. مبانی لزوماً از طريق استنباط از منابع دينی به‌دست نمی‌آيد؛ بلكه ممكن است با برهان فلسفی به‌اثبات برسد. در اسلامی‌سازي علم در همه رويكردها، براي استخراج ديدگاه اسلامی، به‌ناچار بايد از استنباط بهره برد. براي تأسيس علم دينی بايد مبانی، اصول، مسائل، مفاهيم، فرضيات، نظريات، روش‌ و... را از گزاره‌هاي دينی استنباط كرد.